Column: Terugblik op 2022: twee gezichten, één agenda

Wie kijkt naar de belangrijkste gebeurtenissen voor boeren in het afgelopen jaar, komt tot een treurig overzicht en inzicht. Het jaar begon met een primeur door het aantreden van twee ministers op het ministerie van LNV, maar kwalitatief bleken het zwakke ministers te zijn. Staghouwer stond aan de lat voor het landbouwperspectief, maar werd halverwege het jaar al afgevoerd als incapabel. En Van der Wal komt over als een lichtgewicht zonder dossierkennis die vooral de opdracht lijkt te hebben om het aantal boerenbedrijven snel te verminderen om zo de rest van de economie, woningbouw en de plannen voor infrastructuur door te laten gaan.

De wettelijke opdracht die er ligt om PAS-melders en andere bedrijven van een vergunning te voorzien, pakt ze weinig voortvarend op. PAS-melders en interimmers kunnen 2022 dan ook afvinken als weer een jaar zonder een oplossing. Wel nam de psychische druk op deze boeren, boerinnen en hun kinderen toe doordat de eerste dwangbevelen op de deurmat vielen.

Programma Landelijk Gebied

In april namen de spanningen toe, omdat steeds duidelijker wordt dat de kabinetsplannen zeer ingrijpend gaan zijn voor het landelijke gebied. Boeren stapten op van de gebiedstafels in alle provincies en op steeds meer plaatsen draaiden boeren en anderen de Nederlandse vlag om, als teken van verzet tegen het kabinetsbeleid. In juni barstte de bom door de presentatie van het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het ‘stikstofkaartje’: een ruimtelijke zonering waaruit blijkt dat landbouw in grote delen van Nederland fors moet inbinden.

Een wetenschappelijke onderbouwing waarom dat allemaal moet, werd er niet bijgeleverd. Pas aan het eind van het jaar trekt Van der Wal het kaartje in, maar ook dat is meer voor de bühne. De denkrichting van het stikstofkaartje in het beleid bestaat al veel langer in provinciehuizen en het ministerie en dat rolt het kabinet langzaam uit, met of zonder stikstofkaartje.

Stroe

De belangenorganisaties keren in juni Den Haag letterlijk de rug toe op de grootste demonstratie uit de geschiedenis in Stroe. Dat het daarna op sommige plaatsen uit de hand loopt, komt ook doordat er geen perspectief komt voor boeren die door willen. De rust keert terug doordat er een bemiddelaar wordt aangesteld in de persoon van Johan Remkes. Remkes zag ‘de oprechte wanhoop in de ogen van redelijke mensen’, maar deed daar weinig mee. Hij introduceerde het voorstel om snel piekbelasters op te kopen en presenteerde zich daarmee als verlengstuk van het kabinetsbeleid.

Natuurstrategie

Ondertussen verspeelde het kabinet de derogatie voor dierlijke mest en werd het perspectief voor de blijvers door de nieuwe minister Piet Adema weer verder vooruitgeschoven. In plaats van met goede regelingen te komen voor boeren die willen extensiveren, stalaanpassingen willen doen of natuurvriendelijker willen boeren, gaat Adema eerst weer met iedereen om tafel om tot een landbouwakkoord te komen. Het is een zoethoudertje, want de mogelijkheden voor een gewone landbouwpraktijk wordt ondertussen aan alle kanten ingeperkt.

Het Landbouwakkoord gaat straks enkel nog om de mogelijkheden die overblijven nadat alle ministeries al hun wensen hebben doorgevoerd voor het landelijk gebied. Landbouw wordt in Den Haag nog steeds gezien als een witte vlek op de kaart die je nog kan bestemmen. Voor wie uitgekocht wordt, kan dat prima zijn, maar voor wie graag door wil maar moet wijken voor veel meer natuur kan het een bittere pil worden. Maar dat lijkt toch echt de agenda te zijn. Deze maand verscheen er een rapport waar in stond dat er nog 770.000 hectare grond nodig is voor andere bestemmingen dan landbouw.