Column: Waar mag de transitie pijn doen?

Boeren spelen een belangrijke rol in het behalen van de huidige doelstellingen en daarmee in de transitie waar veelvuldig naar wordt verwezen. Bijdrage aan de doelen gaat in veel gevallen niet vanzelf en levert meestal een ontastbare en collectieve winst op. De individuele boer kost het tijd of geld. Zelf doe ik bijvoorbeeld mee aan het weidevogelbeheer. Als ik de uren optel die ik daar aan besteed in het voorjaar, dan weegt dat niet op tegen de nestvergoedingen… En de voordelen hiervan? Die zijn voor iedereen die er van wil genieten. Hoewel bijdragen aan klimaat of waterkwaliteit zich niet (direct) terugverdienen op het boerenerf, is nagenoeg iedere boer die ik ken bezig met nieuwe technieken en teelten, minder inputs en dingen als kruidenrijk grasland.

Nichemarkt

Misschien komt het omdat ik zelf in een boerenbubbel zit, maar de grote focus op het boerenerf begint een beetje te kriebelen. Een duurzame agrarische sector is onderdeel van een duurzaam voedselsysteem en vereist een prominente plek in de samenleving. We kennen mooie voorbeelden van bedrijven die op andere wijze produceren, maar dit lijkt vooralsnog een nichemarkt te zijn. Denk aan de beperkte afzet van biologische producten of varkensvlees met drie sterren. In 2018 besteedde een Nederlander gemiddeld maar 8 procent van het besteedbaar inkomen aan voedsel. Wellicht is dat in huidige tijdsgeest ietsje meer geworden, maar kan dat structureel hoger worden? Of doet de transitie dan te veel pijn in de consumentenportemonnee?

Gelukkig was daar de gemeente Waddinxveen, die haar inwoners verplicht om de helft van de tegels uit de tuin te halen. Een tegel minder betekent meer bufferingscapaciteit na hevige regenval, minder vastgehouden warmte in de zomer en een verhoging van de biodiversiteit. De eerste reactie van een bewoner was ‘Wie zijn zij om mij zoiets op te leggen?’. Grappig, zoiets kennen wij ook met bufferstroken… Zou deze gemeente bewoners ook voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de tuin een spuitlicentie verplichten?

Nuance

Boeren zijn hard op weg om de milieu impact van voedselproductie verder te verlagen. Om de transitie in bredere zin te doorlopen, zullen ook andere partijen een bijdrage moeten leveren. De keuze wat driemaal per dag op je bord ligt, draagt daar al aan bij. Met de nuance dat natuurlijk niet iedere Nederlander de mogelijkheid heeft om daarin keuzes te maken. En noem het plat, maar minder auto- of vliegverkeer levert ook weer stikstofruimte op… Maar vooralsnog lijken we die sectoren geen pijn te willen doen.

Amber Laan

Amber Laan schrijft maandelijks een column voor de website van Agraaf. Ze maakt sinds eind 2020 deel uit van een maatschap met haar ouders Bianka en Robert en haar jongere zus Emma. Gezamenlijk runnen zij een melkveebedrijf met 80 koeien op 65 hectare grond in Polder Zeevang, een aangewezen Natura 2000-gebied Zeevang in Laag-Holland (NH). Gezien deze hoeveelheid grond zijn Amber en haar familie druk bezig om de extensivering van hun bedrijf nog meer vorm kunnen geven, gekoppeld aan een gezond verdienmodel.

Onlangs behaalde ze haar master Bestuur en Beleid, gericht op de landbouwsector, aan de Universiteit Utrecht. Haar bachelor agrarische economie en beleid had ze daarvoor in Wageningen gedaan. Ze is ook voorzitter bij het Hollands Agrarisch Jongeren Kontakt en adviseur duurzame landbouw bij Schuttelaar & Partners. Amber Laan is te volgen op Twitter: @Amberlaan7.