Maak als bedrijfsopvolger keuzes en breek het gesprek open

Brolsma en Ytsma hebben beide in de financiële dienstverlening gewerkt voordat ze begonnen als docent bij Dairy Training Centre. Daar geven ze les aan jonge melkveehouders die een melkveebedrijf willen overnemen. In de cursus combineren ze de harde kant van de bedrijfsovername met de zachte kant. Brolsma: „Ze moeten op de eerste dag hun boekhoudrapport meenemen. Die is dan nog helemaal netjes omdat deze bijna nooit geopend is. Gedurende de lessen nemen we dat rapport van voor tot achter door en bespreken we de verschillen met elkaar. Daarnaast leren we de studenten hoe ze het beste met de overdragende partij kunnen communiceren. We begeleiden de studenten daar ook bij. Het is een beste stap om samen met je familie te gaan ondernemen.”

Stel de moeilijke vragen

Volgens de twee docenten redden de meeste bedrijfsopvolgers zich wel aardig met de financiële kant van het overnameproces. „Het is voor boeren ook heel gemakkelijk om daar bijvoorbeeld de boekhouder voor te laten komen”, vertelt Ytsma. „Vroeger, en soms nu nog, was het wel zo dat die boekhouder zich alleen focust op de cijfers. Vaak krijgt hij de opdracht van de oudere generatie om het zo te regelen dat er zo min mogelijk belasting betaald hoeft te worden. Men vergeet dan om goed te communiceren over de wensen en verwachtingen van elkaar.”

Voordat men het maatschapscontract ondertekent is het volgens de docenten dan ook van belang om eerst het gesprek open te breken. „Wat wil je bijvoorbeeld gaan verdienen? En kan dat ook met de huidige omzet die gedraaid wordt? Als je vanaf nu 25 procent van de winst gaat ontvangen, heb je dan voldoende gespaard om over tien jaar het bedrijf over te nemen? Wanneer gaan vader en moeder ergens anders wonen of stoppen met werken? Willen ze op de boerderij blijven wonen? Hoeveel mag het nieuwe onderkomen van vader en moeder kosten? En wie gaat dat betalen? Dat zijn al enkele vragen die ontzettend belangrijk zijn om met elkaar te bespreken vóór het aangaan van een maatschap.”

Kies vanuit eigen kracht

„Momenten waarop keuzes gemaakt moeten worden zijn altijd moeilijk”, vindt Ytsma. „Je bent ook vaak nog jong als je het bedrijf wilt overnemen. De jongeren zijn soms nog helemaal niet bezig met strategische keuzes voor de komende tien jaar. Probeer voor jezelf een stip op de horizon te zetten waar je als overnemer naartoe werkt. Gaandeweg kom je erachter of dat de juiste coördinaten zijn. Waarom is het juist wel of niet de juiste weg en maak een keuze vanuit je eigen kracht.”

Beide docenten raden aan om daadwerkelijk ergens voor te kiezen. „Geen enkele keuze is goed of fout”, zegt Brolsma. „Het gaat erom dat je een keuze maakt waar je zelf volledig achter staat. We hebben een keer een jongen begeleidt die aan het begin van de training heel graag het boerenbedrijf van zijn ouders wilde overnemen. Gaande weg kwam hij erachter dat hij daar met zijn vader niet uit zou komen en dat het hem op die manier niet gelukkig ging maken. Tijdens de eindpresentatie, waar zijn vader overigens niet bij was, vertelde hij met tranen in zijn ogen dat hij geen energie kreeg van het werken op de boerderij met zijn vader. Hij nam, heel bewust, de keuze om de bedrijfsovername af te blazen. Het vergt veel moed en zelfkennis om die keuze te maken.”

Gelijkwaardige gesprekspartner

Beide partijen zullen volgens de docenten moeten wennen aan een nieuwe dynamiek binnen het bedrijf. Ytsma: „De oude en nieuwe generatie moeten een gelijkwaardige gesprekspartner worden. Dat is best even wennen. Zeker als de oudere generatie gewend is om alles zo te blijven doen zoals ze altijd deden.”

De docenten merken wel dat bedrijfsopvolgers steeds mondiger zijn en beter weten te verwoorden wat ze willen en verwachten. Brolsma vult aan: „Door hun leeftijd hebben bedrijfsopvolgers minder schaamte en argwaan. Er moet echter wel een omgeving zijn waarin ze hun mening kunnen geven. Het is aan de ouders om die omgeving te creëren.”