Column: Gebiedstafelmanieren

De gebiedsprocessen, of specifieker de gebiedstafels, moeten hier verandering in brengen. Het Rijk speelt hiervoor de bal naar de provincies, die het spel moeten maken. Gebiedsplannen moeten in juli 2023 weer teruggespeeld worden naar het Rijk, waarna benodigde centen worden verstrekt en de doelen hypothetisch gezien inkoppertjes zijn. Een beetje ervaring met gebiedsontwikkeling leert dat, indien je alle gebiedspartijen evenredig wil betrekken, deze gegeven deadline te strak is en resulteert in grote teleurstellingen.

Luisteren

Heldere doelen vormen de basis voor een gebiedstafel, maar om met deze tafels perspectief te bieden is meer nodig. Noem het de gebiedstafel-etiquette. Bij mij thuis wachten we altijd tot iedereen aan tafel zit, voordat we beginnen. Bij een gebiedstafel moeten wat mij betreft ook alle gebiedspartijen aan tafel deelnemen voordat het gebiedsproces start. Daarnaast is ruimte voor frustratie een essentieel onderdeel van de gebiedstafel. Langdurige onzekerheid en windrichtingpolitiek kweken geen enthousiasme bij boeren om aan de gebiedstafel direct aan de slag te gaan. Wil je samen iets bereiken in een gebied, dan moet je luisteren naar elkaar. Dit vraagt tijd.

Daarnaast zijn praktisch inpasbare (oplossings)routes nodig. Geen eenzijdige kijk, maar een meervoud aan richtingen om op eigen wijze aan een toekomstbestendig bedrijf te werken. Dit kan via innovaties, natuurinclusiviteit, multifunctionele bedrijfsvoering en extensivering. Ook bedrijfsbeëindiging met een gedegen regeling is een optie afhankelijk van plaats, bedrijfsvoering en ondernemer. Ook bij mij thuis hebben we niet allemaal dezelfde smaak. Ten slotte voeg je instrumenten toe om de gebiedsdoelen, ambities van partijen en kansrijke routes met elkaar te verbinden, waarbij ik vooral doel op blijvende boeren op structurele wijze fatsoenlijk belonen voor bijdragen aan diverse Sustainable Development Goals.

Economie en ecologie

In werkelijkheid is het uiteraard niet zo eenvoudig als ik hierboven schets, al denk ik dat een scheutje boerenverstand het proces zeker ten goede komt. Om gebiedstafels, nu gepresenteerd als de heilige graal, effectief in te zetten zijn die ruimte voor verschillende routes en voldoende tijd voor participatie essentieel. Hiermee wil ik zeker de noodzaak van actie niet bagatelliseren. Ik ben er van overtuigd dat deze elementen het eindresultaat voor zowel ecologie als de economie ten goede komt.

Enfin, de soep wordt niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend, maar om de gebiedstafel te laten slagen kunnen de tafelmanieren nog flink bijgespijkerd worden.

Amber Laan

Amber Laan schrijft maandelijks een column voor de website van Agraaf. Omdat de gebiedstafels ook een rol spelen in andere regio's, verschijnt deze column ook op andere regiowebsites van Agrio. Ze maakt sinds eind 2020 deel uit van een maatschap met haar ouders Bianka en Robert en haar jongere zus Emma. Gezamenlijk runnen zij een melkveebedrijf met 80 koeien op 65 hectare grond in Polder Zeevang, een aangewezen Natura 2000-gebied Zeevang in Laag-Holland (NH). Gezien deze hoeveelheid grond zijn Amber en haar familie druk bezig om de extensivering van hun bedrijf nog meer vorm kunnen geven, gekoppeld aan een gezond verdienmodel.

Onlangs behaalde ze haar master Bestuur en Beleid, gericht op de landbouwsector, aan de Universiteit Utrecht. Haar bachelor agrarische economie en beleid had ze daarvoor in Wageningen gedaan. Ze is ook voorzitter bij het Hollands Agrarisch Jongeren Kontakt en adviseur duurzame landbouw bij Schuttelaar & Partners. Amber Laan is te volgen op Twitter: @Amberlaan7.