Droogte zorgt voor stijging stikstof en fosfaat in slootwater

Dit meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op basis van de Nitraatrapportage 2020.

Uit cijfers van het RIVM blijkt dat de nitraatconcentratie in het slootwater op landbouwbedrijven in de periode 2016 tot en met 2019 verdubbelde. De nitraatconcentratie in het water dat uitspoelt uit percelen op landbouwbedrijven is na 2017 in alle regio’s gestegen. Dit wordt volgens het RIVM waarschijnlijk veroorzaakt door de droge zomers. Daardoor wordt er minder stikstof via gewassen werd afgevoerd. Hierdoor nam de hoeveelheid stikstof in de bodem die kon uitspoelen (het stikstofbodemoverschot) toe. Ook werden de omstandigheden die ervoor zorgen dat nitraat in de bodem afbreekt (denitrificatie) ongunstiger door de droogte. Bovendien was de hoeveelheid water waarmee het in de bodem achtergebleven nitraat uitspoelt kleiner (kleiner neerslagoverschot), waardoor ook een hogere concentratie ontstaat.

Vooral sterkere stijging op kleigronden

Ondanks de gestegen concentratie nitraat na 2017, is de concentratie in de hele periode (2016-2019) gemiddeld lager dan of gelijk aan die in de vorige periode (2012-2015), zo meldt het RIVM. Een uitzondering daarop is de kleiregio, waar de concentratie op de ongeveer 100 bedrijven toenam van gemiddeld 23 milligram per liter in 2012-2015 naar 30 milligram per liter in 2016-2019. De stijging wordt bijna helemaal veroorzaakt door de hoge nitraatconcentratie in 2019.

Op kleigronden zag het rijksinstituut een relatief sterkere stijging van de nitraatconcentraties in 2019 dan in de andere regio’s. In de zandregio’s nam de concentratie af van gemiddeld 55 in 2012-2015 naar 50 milligram per liter in 2016-2019 (ongeveer 225 bedrijven). De nitraatconcentratie op veengrond en lössgrond (ongeveer 50 bedrijven) is in de laatste rapportageperiode niet wezenlijk veranderd ten opzichte van de vorige.

‘Huidige beleid mogelijk ontoereikend’

Het RIVM beoordeelt dat de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater in de periode 1992-2017 sterk is verbeterd. Na 2017 nam zowel de nitraatconcentratie, als het percentage bedrijven met een concentratie die hoger was dan de EU-norm (50 milligram nitraatstikstof per liter), weer toe. De conclusie is dat de waterkwaliteit nog niet overal voldoende is en de concentraties stikstof en fosfaat in een groot deel van de oppervlaktewateren nog te hoog is. Om aan de Europese richtlijnen te voldoen stelt het RIVM dat er nog stappen nodig zijn. „Het is onzeker of het huidige beleid toereikend is om de doelstellingen te halen.”