D66 en CDA willen KDW uit de wet, doelsturing en een gebiedsgerichte aanpak: 'Ultieme remedie is korting op dier- en fosfaatrechten'

'Het meetinstrument van de Kritische Depositie Waarde (KDW) is waardevol, maar zegt niet alles over de echte staat van de natuur', schrijven D66 en CDA. 'Daarom vervangen we de KDW door een juridisch houdbaar alternatief dat wel stuurt op reductie van emissies en natuurherstel. We voeren een nieuwe vergunningsverleningssystematiek in, die zich baseert op doelvoorschriften. We investeren daarvoor in de uitvoeringscapaciteit bij bevoegde instanties.'

Wel komt er een zonering rond de meest kwetsbare Natura 2000-gebieden: 'Rondom Natura 2000 gebieden komt een zonering die voldoende is om de doelen voor het betreffende natuurgebied te halen. We starten met de meest kwetsbare gebieden. Binnen de zones dichtbij de natuur zal een hogere emissiereductie nodig zijn en past de provincie een gebiedsgerichte aanpak toe: extensiveren, omschakelen, verplaatsen of beëindigen. Er zullen zo in deze zones minder dieren per hectare worden gehouden voor een landbouw die in balans is met natuur, bodem en water. We sluiten binnen deze gebiedsgerichte aanpak zoveel mogelijk aan bij lopende processen in de provincies, omdat per gebied maatwerk nodig is. Provinciale plannen moeten voldoen aan landelijke vereisten voordat middelen worden uitgekeerd.'

Agrarisch natuurbeheer

De partijen willen boeren in de zones nabij Natura 2000-gebieden ondersteuning bieden. Het gaat daarbij om 'boeren die verduurzamen of omschakelen naar minder intensieve of natuurinclusieve landbouw. Daarbij kunnen middelen voor agrarisch natuurbeheer een extra impuls geven.'

Net als het huidige kabinet, wil ook de nieuwe coalitie inzetten op langjarige contracten voor agrarisch natuurbeheer en de uitbreiding van agrarische natuur. 'We betalen boeren voor aanleg en onderhoud. Hierbij kijken we hoe dit het meest oplevert voor natuur en water.'

Korten op dierrechten: uitbreiding dierrechtensysteem

De twee partijen willen zorgen dat de boer weer aan het stuur komt. 'De rijksoverheid stelt duidelijke algemene reductiedoelen voor stikstof, CO2 en water. In een gebiedsgerichte aanpak worden in overleg met de provincies specifieke doelen per gebied vastgesteld, en zodra dat mogelijk is ook per bedrijf. Door deze doelsturing krijgt elke boer duidelijkheid over hoeveel het bedrijf mag uitstoten. De boer mag zelf invullen hoe hij of zij dit voor elkaar krijgt. Dat kan eigenstandig of binnen een gebiedsaanpak. Als het stikstofdoel van 2035 niet wordt gehaald, kan als ultieme remedie worden gekort op dier- of fosfaatrechten.'

De dierrechten worden uitgebreid naar sectoren waar nu nog niet op die manier wordt gewerkt. 'We verbeteren de wettelijke basis voor dierrechten en breiden die uit naar alle diersoorten. Voor varkens en pluimvee (kippen en kalkoenen) gelden nu maxima voor het aantal te houden dieren per bedrijf: zogenaamde dierenrechten. Door deze uit te breiden naar andere diersoorten (landbouwhuisdieren), komt er meer grip op de productiecapaciteit in de veehouderij.'

Rekenkundige ondergrens

Bij gebleken geborgde reductie wordt zo snel mogelijk een juridisch houdbare, rekenkundige ondergrens ingevoerd, stellen D66 en CDA. Om alles te monitoren wordt er geïnvesteerd in een meetnetwerk: 'Meten is weten. Met een goed meetnetwerk monitoren we de landelijke en regionale voortgang op het gebied van natuur, bodem en water elke twee jaar en sturen bij als het nodig is.'

Stikstoffonds

Om die stikstofreductie mogelijk te maken, willen CDA en D66 tot 2035 voldoende geld reserveren. Ook moet er weer een fonds worden ingericht dat lijkt op het Transitiefonds dat het laatste Kabinet-Rutte met CDA, D66, VVD en ChristenUnie instelde. Het huidige demissionaire kabinet schrapte dat juist weer. Hoe dat fonds eruit moet zien, vermelden de formerende partijen niet. In het document staat: 'We herstellen het fonds voor onder meer natuurherstel en de landbouwtransitie, met als doel (juridisch) aantoonbare stikstofreductie.'

CDA en D66 lijken in elk geval zeer gemotiveerd om aan de slag te gaan met stikstof. Ze kijken ook in de spiegel. 'Te veel stikstofuitstoot belemmert de vergunningverlening in de agrarische sector, de bouw van woningen en economische ontwikkeling. Dat Nederland in deze situatie zit, komt niet door boeren of natuurbeheerders. Het komt door de politiek. Een politiek die het stikstofvraagstuk steeds als een hete aardappel doorschoof naar de toekomst. Wij willen dit probleem samen oplossen.'

CRISPR-Cas

De formerende partijen willen verder naar een grondgebonden melkveehouderij om grasland te behouden, fosfaatrechten afromen bij een overname buiten de familie, ondersteuning voor gebiedsprocessen, de vrijwillige beëindigingsregelingen voortzetten, en convenanten sluiten met sectoren die gewasbeschermingsmiddelen gebruiken.

Over dat laatste schrijven de partijen: 'Met de glastuinbouw, de akkerbouw en ketenpartijen sluiten we nationale, bindende convenanten om het gebruik van schadelijke gewasbeschermingsmiddelen fors te beperken. Er komen duidelijke doelen, een tijdlijn voor afbouw en maatregelen als afspraken niet worden gehaald. Zo verbeteren we de waterkwaliteit, biodiversiteit en de gezondheid van het voedsel dat uit de kas of van het land komt. Er komt meer ruimte voor geïntegreerde gewasbescherming. Goed geteste groene en minder schadelijke beschermingsmiddelen worden sneller toegelaten. In Europees verband zetten we in op het toestaan van veredelingstechnieken CRISPR-Cas en cisgenese bij de veredeling van planten.'

Wie wil er aanhaken?

De komende tijd is het de vraag welke andere partijen aan willen haken bij deze plannen, om zo tot een kabinet te komen. De formerende partijen moeten het daarbij niet alleen eens worden over landbouw, maar ook over tal van andere zaken.