Analyse
Landbouw dreigt op hol geslagen EU-begroting te hulp te moeten schieten
De Europese boeren dreigen (gedeeltelijk) het gelag te gaan betalen voor een situatie waaraan zij part noch deel hebben. Het is namelijk de Europese Commissie die bij het beheer van de Europese fondsen zelf steken heeft laten vallen. Zij heeft lidstaten die in de fout zijn gegaan, dat wil zeggen de regels niet hebben nageleefd, nauwelijks of niet gesanctioneerd.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft (zoals eerder gemeld) een drastische oplossing voorgesteld voor de deels door haarzelf veroorzaakte begrotingsperikelen, meer specifiek de gulle – maar niet voorziene – defensie-uitgaven voor Oekraïne.
Megafonds
Ze wil daarom de EU-landbouwbegroting afschaffen en vervangen door een enkel megafonds van rond de 800 miljard waaruit de lidstaten bij wijze van spreken naar hartenlust – maar met goedkeuring van de Commissie – kunnen graaien voor hun landbouw, maar ook voor andere doeleinden zoals infrastructuurwerken. Volgens bronnen bij de Commissie zou de landbouw op het totaal van 800 miljard euro ongeveer 200 miljard euro inleveren. Maar het is aan de lidstaten om daarover te beslissen en de weerstand tegen het voorstel groeit.
En het kan allemaal nog erger worden. Want volgens sommige begrotingsexperts (ook binnen de Commissie) zal het bedrag van 900 miljard euro aan uitstaande EU-leningen zelfs significant boven de kaap van 1.000 miljard euro uit kunnen rijzen door stijgende defensie-uitgaven in verband met de oorlog in Oekraïne, de immigratiepolitiek die steeds verandert en de stijgende rentelasten (30 miljard euro per jaar). Maar ook als gevolg van de jaarlijks terugkerende foutenpercentages in de EU-begrotingen, waarbij het om tientallen miljarden euro gaat. „Daar wordt te lichtjes overheen gegaan”, zegt een EU-ambtenaar, ook begrotingsspecialist.
Verantwoording
Om de jaarlijkse EU-begroting goed te keuren, moet het foutenpercentage over het algemeen lager zijn dan 2 procent. Maar vorig jaar bedroeg het 5,6 procent. Bij de cohesiefondsen lag het zelfs op 5,7 procent in 2024 tegenover maar liefst 9,3 procent het jaar tevoren. Bij betalingen aan de lidstaten uit het Herstel- en Veerkrachtfonds (RRF) is van een serieuze verantwoording door de lidstaten nauwelijks sprake.
Europarlementslid Bert-Jan Ruissen en verschillende collega’s spreken zelfs over een ‘zeer zorgelijke situatie’. Zo wordt bij betalingen aan de lidstaten uit dit RRF geen rekening gehouden met de reële kosten en het naleven van de Europese en nationale regels. Betrapt op inbreuken, wordt het sanctiesysteem nauwelijks of niet toegepast. Ruissen: „Het rapport van de Rekenkamer laat zien dat de leningen als een molensteen om de nek van de EU hangen.”
Verkiezingen in Nederland
Boeren niet in de bovenste lade bij premierskanidaat Timmermans, bleek in Brussel
Frans Timmermans, tot voor enkele jaren vicevoorzitter van de Europese Commissie en daarmee – na zijn bazin Ursula von der Leyen – de machtigste EU-ambtenaar in Brussel, staat niet bekend als een vriend van de Nederlandse en andere Europese boeren.
Hij verklaarde kort voor zijn terugkeer naar Nederland de boeren (letterlijk citaat) ‘dom’ te vinden. Dom, omdat zij ‘vasthouden aan een verouderd en duur landbouwbeleid en innovatie afwijzen’.
Tevoren had hij de boeren en de voedingsindustrie al op stang gejaagd door te verklaren dat het aantal boeren, de veestapel en de totale oppervlakte aan landbouwgrond in Nederland met 30 tot 50 procent moesten worden verminderd.
In de aanloop naar de parlementsverkiezingen van komende woensdag heeft Timmermans als lijsttrekker van GroenLinks-PvdA geen gas teruggenomen in zijn strijd tegen de landbouw. Zijn kreten als „De overheid moet land van de boeren afkopen”, „De intensieve veehouderij gijzelt ons land” en „We moeten de boeren rijp maken voor ongehoorde maatregelen” laten aan duidelijkheid niets te wensen over.
Daarom klinkt een andere, verrassende uitlating als „Wij moeten bondgenoten van de boeren zijn” op zijn minst ongeloofwaardig. Timmermans heeft zijn uitval over de domme boeren overigens nooit teruggenomen. Als hij deze keer wel premier zou worden, moeten de boeren geen al te hoge verwachtingen koesteren.
Deze analyse (hoofdtekst en kader) is geschreven door de ervaren Brussel-correspondent Jan Schils. Hij volgt al vele jaren de Europese politiek voor Agrio.
Tekst: Jan Schils
Beeld: Ellen Meinen
