Opinie: Pesticidenpaniek om (vrijwel) niets

Veel politici en helaas ook veel collega’s in de media zijn blijkbaar niet op de hoogte van het feit dat niet de stof giftig is, maar de dosis. Een waarheid die al meer dan 500 jaar geleden is vastgesteld door Paracelsus: Sola dosis facit venenum (alleen de dosis maakt het gif).

Het vuurtje werd vorig jaar weer eens opgestookt door de ontdekking van het (verboden) gewasbeschermingsmiddel dinoterb in het Noord-Hollands oppervlaktewater. Inmiddels is vastgesteld dat het om een andere (onbekende) stof ging, een ‘vals positief’, waarschijnlijk veroorzaakt door het gebruik van een niet-gecertificeerde meetmethode.

Veel paniek om vrijwel niets

Zelfs als het wel een correcte meting zou zijn geweest, dan nog was het veel paniek om vrijwel niets. De hoogst gemeten waarde die het laboratorium van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft gemeten, was nog geen halve microgram per liter. Bij het eveneens gemeten fenchloorvos ging het om 0,68 nanogram, nog eens duizend keer minder (een nanogram is een miljardste gram).

Die hoeveelheden zijn zo laag, dat het effect op mens en milieu verwaarloosbaar is. Een klontje suiker in een Olympisch zwembad. Natuurlijk is er altijd wel een ‘deskundige’ te vinden die roept dat niet valt uit te sluiten dat er een effect is op de gezondheid. En een politicus die roept om toepassen van voorzorgprincipe. Maar in feite gaat het nergens over.

Een klontje suiker in een Olympisch zwembad

Om even bij dat klontje suiker te blijven: als je de paniekverhalen over pesticiden moet geloven, zou dat niet alleen het risico op diabetes type 2 bij zwemmers substantieel verhogen, maar ook bij de toeschouwers op de tribune. Onzin natuurlijk. Zelfs al zou dat klontje suiker botuline zijn, waarschijnlijk de meest giftige stof ter wereld, dan zou je nog ettelijke kubieke meters water binnen moet krijgen om als gevolg daarvan te overlijden.

Ons lichaam heeft zich in de loop van de evolutie ingesteld op het onschadelijk maken van de vele duizenden ‘gifstoffen’ die we met ons eten binnenkrijgen. Daarbij maakt het geen onderscheid tussen natuurlijke en synthetische stoffen. Epitheelcellen van huid en maagdarmkanaal zijn selectief in het doorlaten van stoffen naar de bloedbaan. Die cellen worden elke paar dagen afgevoerd en ververst.

In de lever beschikken we daarnaast over een enzymsysteem (cytochroom P450) dat schadelijke stoffen afbreekt ofwel zodanig modificeert dat ze via de urine worden afgevoerd. Als er dus schadelijke stoffen in je urine worden aangetroffen, zoals PFAS, dan bewijst dat, dat het systeem nog steeds goed werkt.

Schadelijke stoffen in de urine bewijzen dat het systeem goed werkt

Bruce Ames, een Amerikaans expert als het gaat om giftige doses, heeft eens voorgerekend dat 99,9 procent van de gewasbeschermingsmiddelen die mensen dagelijks binnenkrijgen, bestaat uit chemicaliën die planten zelf produceren. Ze houden er namelijk niet zo van om opgegeten te worden. Bij elkaar zou het gaan om ongeveer anderhalve gram per dag, ongeveer 10.000 keer dan je binnenkrijgt aan restanten van gewasbeschermingsmiddelen .

De lever kan trouwens wel overbelast raken, maar dat heeft dan meer te maken met alcoholinname over een lange periode. Dan hebben we het over een concentratie van 10 gram per liter. Dat is al gauw een paar miljoen keer meer dan een suikerklontje in een olympisch zwembad.

Voetnoot: de kop van deze opinie verwijst naar het boek 'Paniek om om niets’ van Simon Rozendaal