Column: Waar blijven de excuses van het waterschap over dinoterb?
Het hoogheemraadschap in de kop van Noord-Holland zette begin 2024 onbedoeld de stof dinoterb op de kaart. Uit onderzoek van watermonsters bleek dat er sinds 2020 verhoogde concentraties van deze stof waren aangetroffen in het oppervlaktewater. Actiegroep Mobilisation for the Environment (MOB) ontdekte dat in de data die HHNK publiceerde. MOB stuurde vervolgens een handhavingsverzoek naar het hoogheemraadschap om op te treden tegen bollentelers. Die zouden volgens MOB de stof dinoterb illegaal gebruiken, zonder daar overigens bewijs voor aan te dragen. Ook schreef MOB brieven aan de NVWA en Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, omdat ze actie wilden tegen bollentelers. Het was nogal wat, ook in de media. Naar nu blijkt, was de hele ophef voor niets.
Fout laboratorium
Afgelopen woensdag kwam het verlossende woord: in de watermonsters zijn helemaal geen verhoogde concentraties aangetroffen. Waterproef, het laboratorium dat het onderzoek uitvoerde voor het hoogheemraadschap, blijkt door hun wijze van analyseren zelf verantwoordelijk te zijn voor de hoge concentraties.
Die conclusie trekt HHNK uit het onderzoek van Deltares. Die deed verschillende onderzoeken en keek uiteindelijk ook naar het laboratorium. Stichting Agrifacts wees al heel snel naar het laboratorium, maar daar werd lange tijd niets mee gedaan. Uit correspondentie dat via een Wob-verzoek werd verkregen, bleek overigens dat er intern bij het hoogheemraadschap ook discussie was over de kwaliteit van het laboratorium.
Uit het laatste onderzoek van Deltares blijkt de bron van de fouten toch echt het laboratorium te zijn. Deltares stuurde watermonsters in met verschillende concentraties dinoterb om erachter te komen of de analysemethode wel deugde. In 10 procent van de monsters was de gemeten concentratie veel hoger dan de daadwerkelijke concentratie. Dat percentage kwam precies overeen met de data van Waterproef de afgelopen jaren. Normaal gesproken zouden bij afwijkende uitslagen alarmbellen moeten afgaan, maar Waterproef had dat niet ingesteld.
Ook een tweede controle liep mis. Het hoogheemraadschap zag een e-mail over het hoofd van het team van de Bestrijdingsmiddelenatlas die alle uitslagen verzamelt. Dat is een standaardprocedure, maar die mail is tussen wal en schip beland. Vervolgens accordeerde het hoogheemraadschap dat de opmerkelijk hoge waarden klopten.
Juichtrompet
Bij het laboratorium Waterproef wordt niets gemeld over hun eigen fouten. Er is twee maanden geleden wel een bericht gepubliceerd met als kop ‘Bijzonder goed resultaat controlebezoek RvA’. En er wordt in het bericht flink op de borst geklopt. Citaat: „Het team van de Raad heeft geen afwijkingen vastgesteld. Een bijzonder goed resultaat waar we hard voor werken en erg trots op zijn!” Ik snap dat het qua pr-waarde niet handig is om eigen geklungel op de website te publiceren, maar om de juichtrompet aan te zetten na deze fouten is weer het andere uiterste.
Stichting Agrifacts meldt overigens dat het monsternameapparaat waarmee dinoterb werd gemeten nieuw was en nog niet geaccrediteerd.
Excuses
Wat laat deze zaak nu zien? Een laboratorium stuurt blind zeer onwaarschijnlijk hoge waarden door naar het hoogheemraadschap. Daar wordt het voor kennisgeving aangenomen en zijn ook de check en balances niet op orde. Allemaal erg pijnlijk. Ondertussen wordt in de media en politiek druk uitgeoefend om de bollensector harder aan te pakken. Je mag dan van een overheid als het HHNK verwachten dat ze haar verantwoordelijkheid neemt en hiervoor het boetekleed aantrekt. Dat ze ruiterlijk toegeeft dat er fouten zijn gemaakt.
Maar dat doet het hoogheemraadschap niet. Ze maken geen excuses. Ze sturen een persbericht de wereld in, waarin ze hun eigen falen verbloemen. En ze stellen ook nog dat het laboratorium er eigenlijk niets aan kan doen.
Misschien kunnen de gekozen bestuurders het dagelijks bestuur tot excuses dwingen.
