UPDATE | Landbouwvertegenwoordigers reageren op stikstofplannen kabinet: kritische geluiden, maar ook lof

Stichting Stikstof Claim (SSC) is positief-kritisch naar aanleiding van het vrijdag gepresenteerde startpakket. Wel is de stichting kritisch en negatief over de voorgestelde doelsturing per bedrijf en generieke emissiereductiemaatregelen.

SSC is van mening dat de minister en het huidige kabinet voor een enorme taak staan om 'de puinhopen, aangericht door het vorige kabinet, op te ruimen.' Toch is het ook positief. 'SSC is ondanks de forse kritiek op een paar onderdelen, welke écht aanpassing behoeven, van mening dat de ministers Wiersma en Keijzer zich enorm hebben ingespannen om te komen tot een startpakket dat hoop en perspectief kan bieden aan ondernemers in alle economische sectoren en boeren, met PAS-melders en interimmers in het bijzonder.'

SSC is positief over het voornemen dat het kabinet een rekenkundige ondergrens wil invoeren en zich ook gaat focussen op de droge depositie. Ook vindt Stikstofclaim het goed dat het kabinet stroken van 250 meter rond stikstofgevoelige hexagonen wil instellen. 'Daarmee erkent het Kabinet dat stikstof uitsluitend tot 250 meter afstand van een bron tot significante depositie kan leiden. Buiten deze grens dus niet. Daarmee erkent het kabinet tevens dat de huidige gehanteerde 25 km grens vanuit de bron voor ammoniak bij berekening door Aerius onjuist is en dat deze moet worden teruggebracht tot maximaal 250 meter.'

Verder is SSC blij dat het kabinet via een spoedwet de 'onvolkomenheden' in de huidige stikstof- en natuurwetgeving gaat repareren of aanpassen. De organisatie drong daar al langer op aan. 'Het ontwikkelen van een alternatief voor de KDW en het verbeteren van de natuurdoelanalyses verlegt de huidige eenzijdige focus op stikstof naar meer verschillende drukfactoren op de natuur. Dit is een verstandige en terechte inzet.'

Emissiebeleid in de wet

Kritisch en negatief is SSC over de voorgestelde emissiedoelsturing per bedrijf en de generieke emissiereductie maatregelen. 'Daar waar emissie reductie in de nabije omgeving van stikstofgevoelige habitats zinvol is, zijn generieke emissie reducerende maatregelen op grotere afstand van stikstofgevoelige habitats volstrekt zinloos. Zowel voor het effect op de natuur als voor de vergunningverlening hebben deze maatregelen geen enkel nut. De pogingen om te komen tot bedrijfsspecifieke doelsturingen zullen in veel bedrijfstypes niet meetbaar, niet haalbaar en niet handhaafbaar blijken te zijn.'

De stichting noemt het 'volstrekt onbegrijpelijk' dat het kabinet stikstofreductiepercentages in de wet wil opnemen. 'Het kabinet wil de wetgeving aanpassen en niet meer sturen op de KDW maar op daadwerkelijke monitoring van de staat van de natuur. Daardoor wordt het opnemen van stikstofemissiereductiepercentages in de wet overbodig. Het kabinet is hiermee inconsequent.'

Biohuis, de belangenbehartiger van Nederlandse biologische boeren en tuinders, is bezorgd over de stikstofplannen van het kabinet, die afgelopen vrijdag naar de Tweede Kamer werden gestuurd door minister Femke Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur).

„We zien zaken die wij hebben ingebracht terug in de brief, de vraag is wel of deze plannen voldoende zijn om Nederland van het stikstofslot te halen”, zegt Biohuis-voorzitter Pipie Smits van Oyen, die zelf een gemengd bedrijf heeft in Drimmelen (NB). „Dat er weer vergunningen verleend kunnen worden en biologische bedrijven ontwikkelmogelijkheden krijgen, is ontzettend belangrijk. Daarbij moet zeker zijn de rechter niet achteraf een streep zet door vergunning, dan ontstaat er een nieuwe groep PAS-melders. Dat is het laatste wat we willen.”

Juist de huidige PAS-melders, waar ook biologische veehouderijen tussen zitten, een vergunning verstrekken moet prioriteit zijn, vindt Biohuis al langer. Het moet volgens Smits Van Oyen nog blijken of de 2,2 miljard euro die het kabinet wil inzetten, voldoende soelaas biedt voor de gehele aanpak. „Dat we straks lekker op gang zijn en dat we op basis van de Europese richtlijnen toch terug worden gefloten, kan absoluut niet de bedoeling zijn.”

Want bepaalde regelingen uit de plannen zijn ingrijpend, maar kunnen ruimte geven voor de landbouw en de natuur, denkt de Biohuis voorzitter die meerdere keren aan tafel zat met de Ministeriële commissie Economie en Natuurherstel van het kabinet. Het Rijk komt onder meer met een zonering van 250 meter rondom met stikstof overbelaste hexagonen van natuurgebieden in De Peel en rond de Veluwe. Boeren moeten daar met hulp van de overheid kiezen voor extensiveren, innoveren of verplaatsen.

Relatief veel bioboeren bij natuur

Smits Van Oyen: „We zijn heel blij dat er een reductiedoel komt per gebied en niet per individueel bedrijf. Op die manier kunnen biologische en gangbare boeren profiteren van de ruimte die er ontstaat als er een boer stopt of omschakelt. Een deel kan dan ook ten goede komen aan de natuur. Op die manier kan er per gebied worden gekeken wat er mogelijk is qua stikstofreductie, iets waar wij bij de commissie flink op in hebben gezet.”

De zonering is een belangrijk item voor Biohuis. Exacte getallen ontbreken, maar de belangenbehartiger verwacht dat van de boerenbedrijven in de zones er heel wat biologisch zullen zijn. Voor alle Nederlandse stikstofgevoelige natuurgebieden is de verwachting dat het om 1600 tot 1800 boerenbedrijven in totaal gaat. „De zones rondom natuurgebieden lenen zich vaak voor biologische landbouw, bijvoorbeeld omdat er geen kunstmest of chemische gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt. We weten dat van ongeveer 20 procent van de biologische veehouders met een deel van hun bedrijf binnen 250 meter van een Natura 2000-gebied ligt.”

Doelsturing

Smits Van Oyen en haar organisatie kunnen leven met de inzet op doelsturing, waar 200 miljoen euro heen gaat. Biohuis ziet daarin ook kansen voor de bio-boer en pleit al langer dat de prestaties van biologische boeren daarbij op de juiste wijze worden beoordeeld . „Neem bijvoorbeeld mest. Mest met meer organische stof zorgt voor minder ammoniakuitstoot en uitspoeling.”

De belangenbehartiger ziet daarbij ook een rol voor sector weggelegd. „We moeten opnieuw aan de bak om wetenschappelijk aan te tonen dat wij zorgen voor minder uitstoot. Ja, er liggen al rapporten. Maar er moeten ook potjes geld beschikbaar komen voor verder onderzoek naar bio-bedrijven.”

Extensiveren

In de vrijwillige extensiveringsregeling (627 miljoen euro) voor de melkveehouderij ziet Biohuis zowel kansen als ook risico’s. Het doel hiervan is dat de druk op de mestmarkt wordt verminderd en klimaat- en ammoniakdoelen te behalen. „Dat biedt kansen voor boeren die willen omschakelen naar een biologische bedrijfsvoering, maar als de afzet van biologische melk en kaas niet meegroeit met het tempo van omschakelaars is dit op iets langere termijn een serieus gevaar voor alle bestaande en nieuwe biologische melkveehouders.”

Biohuis blijft echter hameren op het centrale punt waarin de plannen niet duidelijk worden. „De overheid moet met deze plannen écht de juridische borging regelen. Juridische borging is een absolute randvoorwaarde om te kunnen investeren in het bedrijf.”

Lees het artikel op Ekoland.

Farmers Defence Force (FDF) liet vrijdag al weten dat het met een reactie zou komen na een zorgvuldige analyse van de brief. Deze heeft de belangenbehartiger dit weekend gemaakt.

FDF sluit zich aan bij de reactie van Stichting Stikstofclaim en onderkent hun denkrichting in zowel de positieve al kritische zin. 'Echter, wij lezen ook zoveel inconsequenties, cirkelredeneringen, bedreigingen, incompetenties, rechtsonzekerheid, beleidsverzwaringen voor boeren en gebroken verkiezingsbeloftes aan boeren in dit Startpakket, dat we die onmogelijk onbenoemd kunnen laten.'

De belangenbehartiger is wel kritisch dat het kabinet blijft 'vasthouden' aan het standpunt dat stikstofreductie de natuurkwaliteit zal verbeteren. 'Sinds 1990 heeft de veehouderij al meer dan 80% ammoniakemissie gereduceerd. De stikstofconcentratie in de lucht bleef echter hetzelfde!'

De boerenorganisatie verwijst naar de pilot op Schiermonnikoog, waar de uitstoot ondanks minder vee nog steeds het zelfde bleef. Ook na de MKZ-crisis (ruiming duizenden koeien) en varkenspest in de jaren 90 werd er volgens FDF geen reductie geconstateerd in de luchtmetingen. 'Waarom zou het dan nu wel gaan helpen om veehouderijen wéér en wel per direct, als enige reductiemaatregelen op te leggen?'

Dwang

FDF vindt dat er met het stellen van reductiepercentage alsnog de nadruk op dwang komt te liggen. 'Geen gedwongen uitkoop of onteigening zou het uitgangspunt zijn van dit Startpakket. Maar valt het intrekken van een vergunning na het opleggen van extra onhaalbare/onmeetbare doelen hier niet onder? Vinden de betreffende politici dat -omdat er geen sprake is van financiële compensatie zoals bij onteigening (130 procent) of uitkoop- maar een boer koudweg weggesaneerd wordt door zijn/haar vergunning in te nemen, geoorloofd? Valt dit daarom niet onder die noemer ‘gedwongen’?'

LandschappenNL en Vogelbescherming Nederland reageren met grote teleurstelling op het voornemen van het kabinet om de halvering van de stikstofuitstoot pas in 2035 te realiseren. 'Dit betekent opnieuw uitstel van broodnodige maatregelen die natuurherstel mogelijk moeten maken.'

'Het is onbegrijpelijk dat het kabinet de urgentie van het stikstofprobleem opnieuw naar de achtergrond schuift. Onze natuur, en daarmee de leefomgeving van álle Nederlanders, heeft geen tijd om nog tien jaar te wachten', zegt Hank Bartelink, directeur van LandschappenNL.

LandschappenNL en Vogelbescherming Nederland roepen het kabinet en de Tweede Kamer op om vast te houden aan de oorspronkelijke doelstelling van stikstofreductie in 2030. 'Alleen door daadkrachtig en tijdig ingrijpen kunnen we werken aan een toekomst waarin natuur, landbouw en welvaart in balans zijn, zullen we het vertrouwen van boeren en burgers behouden, en gaan we onze internationale verplichtingen nakomen. Verantwoord regeren betekent NU reageren; en niet problemen doodzwijgen.'

De Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP) vindt het positief dat de kritische depositiewaarde (KDW) uit de wet wordt gesloopt. Daarnaast is de NVP blij met de aangekondigde herijking van de natuurdoelanalyses. Nog een positief punt is inzet op maatwerk voor stikstofgevoelige hexagonen (zeshoeken). Daarmee komt er eindelijk aandacht voor verschillen tussen gebieden. Toch zijn er vanuit de NVP ook zorgen.

„Zo wordt er nog steeds voortgeborduurd op het Aerius-model, de bron van al het kwaad", zegt NVP-voorzitter Bart-Jan Oplaat op het stikstofplan dat afgelopen vrijdag 25 april werd gepubliceerd. „Door het Aerius model wordt namelijk blind gestuurd op het model gebruik en niet gekeken naar de realiteit van de ‘echte’ staat van de natuur. Zo zegt het model niets of de natuur verbeterd. Ongeacht wat je doet qua emissiereductie, de concentratie ammoniak in de lucht verandert nauwelijks. Dit blijkt niet alleen uit de praktijk, maar ook uit metingen die gedaan zijn tijdens ingrijpende gebeurtenissen zoals de varkenspest en vogelgriep. Tijdens die uitbraken liet de gemeten ammoniakconcentratie in de lucht geen significante daling zien."

Lees de hele reactie op Pluimveeweb.nl

Mobilisation for the Environement (MOB), de stichting van Johan Vollenbroek, kondigt aan dat het zich gaat focussen op handhaving van individuele vergunningen, omdat een concrete stikstofaanpak uitblijft.

'Het zogenaamde startpakket dat het kabinet afgelopen vrijdag publiceerde is een politiek compromis maar mist elke relatie met de juridische realiteit zoals de landsadvocaat ook al geconstateerd heeft. Dit kabinet lijkt niet alleen aan te sturen op het ruïneren van onze economie, maar ook zijn hiermee alle PAS-melders en interimmers vogelvrij verklaard. Nederland blijft nog vele jaren op slot zitten met vergunningverlening van alle bedrijven. Nederland offert hiermee haar industrie op aan het in stand houden van een netto verliesgevende vee-industrie. Uiteindelijk zal ook de agrarische sector hiervan schade gaan ondervinden omdat circa de helft van de agrarische bedrijven geen, of geen toereikende, natuurvergunning heeft', zo schrijft MOB in een reactie.

Dat PAS-melders vogelvrij worden verklaard, blijkt volgens MOB uit rechtelijke uitspraken. De rechter oordeelde recent in Friesland en Drenthe dat de provincies de handhavingsverzoeken te makkelijk naast zich heeft neergelegd. De vrees is dat deze uitspraak er uiteindelijk voor kan zorgen dat dieren afgevoerd moeten worden of dat vergunningen (deels) ingetrokken moeten worden.

De Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) is positief kritische op de stikstofplannen van het kabinet. Het 'Startpakket Nederland van het slot' biedt volgens de vakbond een begin van een mogelijk perspectief voor de sector. 'Veel zal afhangen van de concrete uitwerking van aangekondigde maatregelen', stelt de vakbond in een reactie op de plannen.

NMV is positief over het voornemen op korte termijn een rekenkundige ondergrens van 1 mol in te voeren. En over het voornemen de droge depositie in het Aerius model opnieuw tegen het licht te houden. 'Dit kan ertoe bijdragen dat PAS-melders en interimmers gelegaliseerd worden', stelt de NMV. Bijkomend voordeel is dat het zicht op legalisatie juridische procedures op afstand houdt.

Stroken rond overbelaste hexagonen

De keuze van het kabinet voor een regionale maatwerkaanpak valt eveneens de goed bij NMV. 'Door te kiezen voor stroken van 250 meter rond overbelaste hexagonen, met maatwerk per gebied en niet rond de volledige N2000-gebieden is winst en ook terecht', schrijft NMV in haar reactie. 'Echter, alleen het aanleggen van stroken, waarbinnen extra maatregelen worden getroffen, geeft nog geen garantie dat de vergunningverlening weer op gang komt. De zogenaamde additionaliteits-vereiste ligt hier immers dwars, dus de eis dat vrijgekomen stikstof eerst ten goede moet komen aan de natuur.'

Het ontbreken van de precieze invulling stoort NMV. 'Dat is nu net waar het om draait', schrijft de belangenbehartiger in haar reactie.

Zorgen om reductieopgaves

NMV maakt zich grote zorgen over de (onmogelijke) reductieopgaves die de bedrijven bínnen die zones krijgen. 'De natuur is in het huidige stelsel een dermate Holle bolle Gijs, dat alle vrijgekomen stikstof daarin verdwijnt en er nog steeds geen vergunningen kunnen worden afgegeven', aldus NMV.

NMV onderstreept dan ook het belang van het schrappen van de resultaatverplichtingen in de KDW-doelen. 'Europa vraagt van ons immers alleen een inspanningsverplichting om de staat van de natuur in stand te houden.'

Lees de hele reactie op Melkvee.nl

Met de nieuwe stikstofplannen zet het kabinet een eerste stap, maar de Unie van Waterschappen vindt het onvoldoende om het verlenen van vergunningen weer op gang te brengen.„Nederland blijft op slot zitten. Er is behoefte aan een geborgde aanpak voor stikstofreductie en natuurherstel om uit de impasse te komen”, zegt voorzitter Jeroen Haan.

„Wij pleiten al geruime tijd voor een geborgd pakket aan maatregelen voor stikstofreductie en de versterking van de natuur. Zodat de vergunningverlening voor dergelijke grote belangrijke projecten weer op gang komt en tegelijkertijd aan het herstel van de natuur wordt gewerkt. Hiervoor is naast financiële ondersteuning een structurele aanpak nodig voor de lange termijn via duidelijke ruimtelijke keuzes en wetgeving”, aldus Erik den Hertog. “Het maken van die keuzes wordt nu uitgesteld.”

Boerenbelangenbehartiger Agractie Nederland ziet niet in hoe de vrijdag gepresenteerde stikstofplannen Nederland weer van het stikstofslot halen. Zo is de organisatie niet blij met het zoneringsplan voor de Veluwe en De Peel, het inruilen van KDW-doelen voor emissiedoelen en het verder gaan met het Aerius-model. Wel is Agractie blij met een rekenkundige ondergrens van 1 mol per hectare.

Het kabinet wil rond de natuurgebieden in De Peel en de Veluwe een zonering aanbrengen van 250 meter rond met stikstof overbelaste hexagonen. Agractie ziet dat als een gemiste kans. ‘Wij zijn hier niet over te spreken en hebben hier grote vraagtekens bij. Want hoe kun je garanderen dat dit de vergunningverlening lostrekt buiten en binnen de zones, zonder dat ondernemers binnen de zones hiervoor moeten ‘bloeden’? Hoe ver ga je met bronmaatregelen binnen zones om ‘additionaliteit’ te onderbouwen? Dus hoeveel stikstof er eerst ten goede moet komen aan de natuur om weer te vergunnen?’, schrijft Agractie-voorzitter Alien van Zijtveld namens het bestuur.

In plaats daarvan pleit Agractie voor significantiestroken. ‘Nederland zou invulling moeten geven aan de vraag wat significant is bij vergunningverlening. Aangezien er nooit een causaal verband is aangetoond tussen stikstofemissie en -depositie verder dan 250 meter van een bron, zou je een ‘significantiestrook’ moeten instellen als drempelwaarde in de wet. De commissie kiest er op dit moment voor hier aan voorbij te gaan en zet alleen in op ‘zonering’.’

Daarnaast is Agractie zeer kritisch over een voorgestelde wetswijziging van het kabinet. De KDW-doelen worden geschrapt uit de wet en worden vervangen door emissiedoelen voor de landbouw van 42 tot 46 procent. Agractie schrijft: ‘Wij begrijpen hier helemaal niets van. Nog afgezien van het feit hoe dit te behalen zonder juridische houdbaarheid van innovaties en vergunningen, blijven we sturen op de drukfactor stikstof, terwijl stikstof (zowel depositie als emissie) niets zegt over de staat van instandhouding (SVI) van de natuur. De KDW-doelen moeten daarom vervangen door een inspanningsverplichting SVI, zoals Europa dat van ons vraagt.’

Het kabinet heeft aangegeven het Aerius-model te verbeteren. Agractie: ‘Met het blijven gebruiken van Aerius blijven we in de modellenwerkelijkheid zitten. Aerius is niet geschikt voor individuele vergunningverlening (Hordijk). Agractie had liever gezien dat de commissie helemaal van Aerius af had willen stappen door significantiestroken in te voeren. We blijven hier dan ook op duwen in het vervolgproces.’

LTO toont zich tevreden met de plannen van het kabinet. 'LTO sprak de afgelopen maanden veelvuldig met de Ministeriële Commissie, betrokken ministers en Kamerleden en herkent het nodige van de eigen inzet terug in de vandaag voorgestelde aanpak. De door LTO bepleitte spoedwetgeving is door het kabinet omarmd. Daarnaast heeft LTO altijd gezegd dat emissiereductie hand in hand moet gaan met de juridische aanpassing van het stikstofbeleid', schrijft LTO in een verklaring.

„Beide sporen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden,” zegt LTO-voorzitter Ger Koopmans: „Alleen door én de wet aan te passen én werk te maken van minder stikstofuitstoot, kunnen we de stikstofcrisis definitief achter ons laten. Ruim 40 procent reductie zal heel hard werken worden voor de land- en tuinbouw. We zijn echter bereid om die verantwoordelijkheid te nemen, maar alleen als dit gelijk opgaat met de juridische aanpassingen die nog dit jaar door beide Kamers moeten gaan. Emissiereductie onder de huidige wet zal geen enkel perspectief bieden voor boeren en tuinders.”

LTO schrijft: 'Om succesvol stikstof te reduceren, moet door Rijk en provincies aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan. Het kabinet zal een aantal zaken via spoedwetgeving juridisch moeten vastleggen met ingang van januari 2026. Dat vergt zowel snelle indiening door het kabinet, als snelle behandeling door Tweede en Eerste Kamer. Met de rekenkundige ondergrens kan, zo is onze inschatting, 95 procent van alle bouwtrajecten doorgang vinden en is het probleem van 80 procent van de PAS melders opgelost en ook een groot deel van de interimmers. Verder moet de uitvoeringskracht in het landelijk gebied snel opgeschaald worden om gebiedsprocessen voldoende zorgvuldig en voortvarend te kunnen doorlopen. Bovendien zijn voor de gebiedsgerichte aanpak substantiële publieke investeringen vereist en aangekondigd.'

LTO steunt verder de gebiedsgerichte aanpak om te beginnen met de Veluwe en de Peel. LTO: 'In de meeste N2000-gebieden is een vrijwillige aanpak voldoende, in enkele drukgebieden moet dat meer gestructureerd via een vorm van herinrichting van het landelijk gebied. Dergelijk formeel proces biedt kansen voor natuurherstel én voor bedrijfsperspectief voor de boeren en tuinders die blijven of verplaatsen. LTO is blij dat het kabinet het voorstel van LTO heef overgenomen om naar analogie van het instrumentarium uit de Wilg de gebiedsprocessen in te gaan. Daarmee worden de rechten van grondgebruikers en eigenaren in dergelijk proces juridisch geborgd, iets wat in onder andere de NPLG-aanpak ontbrak.'

Volgens NAJK (Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt) is die basis om het stikstofdossier vlot te trekken gelegd, maar ontbreekt er nog altijd een langjarig programma waarin legalisering, vergunningverlening en emissiereductie samen komen. Dit komt volgens NAJK door het ontbreken van een langjarig budget in de onlangs door de coalitiepartijen uitonderhandelde Voorjaarsnota.

„Beseffen de coalitiepartijen zich dat zonder langjarig budget er geen langjarig programma gemaakt kan worden die legaliseert, nieuwe projecten vergund en emissiereductie mogelijk maakt?”, vraagt NAJK-voorzitter Roy Meijer zich hardop af.

Zijn organisatie licht toe in een verklaring: 'Als we Nederland van het slot willen krijgen is een totaaloplossing nodig. NAJK is vanaf dag één helder geweest: los het op met daadkracht en geef duidelijkheid over welk opties jonge boeren en tuinders hebben ook als is de boodschap niet altijd prettig is. Jonge boeren en tuinders willen hun schouders onder grote opgaves zetten, maar die inspanning moeten dan ook daadwerkelijk ergens toe leiden.'

Door het ontbreken van langjarige financiering, kan er nog geen langjarige totaaloplossing ontwikkeld worden door het kabinet, vindt NAJK. De jonge boeren benadrukken dat de 2,2 miljard euro die het kabinet vrijmaakt slechts voor het startpakket is. Zowel de totaaloplossing als het bijbehorende budget worden door het kabinet pas na de zomer verwacht, geeft NAJK aan. „De grote vraag voor ons is of het kabinet dan wel genoeg middelen krijgt van de coalitiefracties in de Tweede Kamer. Zo niet, dan strandt deze poging mogelijk ook”, aldus Meijer.

De eerst stappen zijn gezet, maar er is zeker geen sprake van een totaaloplossing. NAJK: 'Er is werk aan de winkel voor het kabinet en de coalitiepartijen in de Tweede Kamer om eind augustus wel met zowel budget als een totaaloplossing te komen.'

„Zo niet, dan helpen we dit land en onze sector economisch om zeep en dat is onverantwoord”, stelt Meijer.

PAS-melders en Interimmers

NAJK analyseert verder de kabinetsbrief op verschillende onderdelen. De organisatie is negatief over het feit dat interimmers niet benoemd worden in de brief. „Deze groep ondernemers wordt stelselmatig door dit kabinet vergeten en dat is triest.”, aldus Meijer.

Tevens is er volgens NAJK geen duidelijke oplossingsrichting geformuleerd voor de legalisatie van PAS-melders en interimmers. NAJK is zeer bezorgd over wat dit betekent voor de handhavingszaken die nu lopen bij onder andere PAS-melders. NAJK hoopt op een snelle invoering van een rekenkundige ondergrens die genoeg onderbouwing biedt om handhaving tegen te gaan. NAJK vraagt zich af of de rekenkundige ondergrens ook een onherroepelijke NB-vergunning oplevert voor PAS-melders en interimmers. „Een onherroepelijke NB-vergunning geeft zekerheid die deze groep verdient”, zegt Meijer.

Positief is volgens NAJK wel dat het kabinet de gehele vergunningensystematiek wil herzien. „Dat biedt aanknopingspunten voor nieuwe legalisatiemethoden voor PAS-melders en interimmers. Voor NAJK is die oplossing een nieuwe hedendaagse referentiedatum voor zij die geen NB-vergunning hebben in combinatie met stikstofemissie reductie doelen voor de sector”, stelt Meijer.

Zonering

Dat het kabinet toewerkt naar een rekenkundige ondergrens van 1 mol, zint NAJK wel. Ook een extensiveringsregeling voor de melkveehouderij is een positief punt volgens NAJK. En over de zoneringszone van 250 meter bij De Peel en de Veluwe: 'Dit in combinatie met het invoeren van doelsturing waarin zij die al stappen hebben gezet worden beloond. Een aanpak die in de basis goed aansluit op de inzet van NAJK.'

NAJK vindt wel dat jonge boeren in deze stroken gelijk boter bij de vis moeten krijgen. „Je moet als jonge boer kunnen schakelen. Wat mijn mogelijkheden zijn? Welke keuzes moet ik hiervoor maken? Wat heb ik hiervoor nodig? Wie helpt mij hierbij? Pas dan krijg je beweging”, aldus Meijer. Die duidelijkheid ontbreekt volgens NAJK.

Een stuk kritischer is NAJK op de vraag of dit voldoende is om te voldoen aan het aditionaliteitsbeginsel waarin aangetoond moet worden welke maatregelen er getroffen worden om verslechtering van de natuur tegen te gaan. 'Als de overheid dit niet goed onderbouwd, kan niemand intern of extern salderen.'

Door het uitstellen van noodzakelijke politieke keuzes, wordt de rekening nu gelegd bij de natuur, woningzoekenden en ondernemers. Dat zeggen VNO-NCW, Bouwend Nederland, Natuurmonumenten en Natuur & Milieu in reactie op de gepresenteerde plannen van de ministeriële commissie Economie en Natuurherstel.

'Doordat de stikstofuitstoot met deze maatregelen niet juridisch onderbouwd omlaag gaat – het pakket is onvoldoende concreet en er wordt geen extra geld voor uitgetrokken en is niet juridisch houdbaar - staat het land stil. Ook de Landsadvocaat en het Interprovinciaal Overleg stellen dit vast. Nederland loopt hierdoor vele miljarden investeringen mis. Niks doen aan stikstofuitstoot is duur. En ondertussen kachelt de natuur steeds verder achteruit. Nieuwe rechtszaken zijn al aangekondigd waardoor het weer zal aankomen op de rechter als laatste rechtsstatelijke waarborg. De organisaties doen daarom ook een oproep aan de Tweede Kamer om voorstellen te doen die daadwerkelijk naar een oplossing leiden.'

VNO-NCW, Bouwend Nederland, Natuurmonumenten en Natuur & Milieu presenteerden eind vorig jaar al een breed gedragen emissiereductieplan. De organisaties, die een breed spectrum van de maatschappij vertegenwoordigen, benadrukken dat de enige route met perspectief voor ondernemers, boeren, woningzoekenden en de natuur, een samenhangend pakket is om de stikstofuitstoot snel te laten dalen.

BBB-partijleider Caroline van der Plas is blij met de plannen van het kabinet. Haar 'eigen' BBB-bewindspersonen Femke Wiersma (LVVN), Mona Keijzer (VRO), Jean Rummenie (LVVN) en Gijs Tuinman (Defensie) zaten in de stikstofcommissie van het ministerie.

„Als kleinste partij in de coalitie, en daarmee ook in de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel (MCEN), heeft BBB aangetoond verantwoordelijkheid te nemen voor de grootste problemen in Nederland. We wisten vanaf het begin hoe groot de uitdagingen waren, maar zijn sinds dag één in de coalitie niet weggelopen voor verantwoordelijkheid en oplossingen", stelt Van der Plas.

De BBB somt op in het bericht: 'Wat echt verschil gaat maken, is de introductie van een rekenkundige ondergrens en de ontwikkeling van een nieuw, realistischer vergunningensysteem, gebaseerd op feitelijke natuurdata en alle relevante drukfactoren. Ook wordt er gewerkt aan een alternatief voor AERIUS. Tot die tijd blijft AERIUS het verplichte instrument, maar wordt het kritisch geëvalueerd en verbeterd.'

„Van woningbouw en wegenaanleg tot spoorverbeteringen en defensieprojecten – Nederland kan straks weer bouwen", aldus Van der Plas. „En voor onze voedselproducenten komt er weer langjarig toekomstperspectief, zodat zij kunnen zorgen voor voedselzekerheid en landschapsbeheer.”

Het nieuwe stelsel moet ook perspectief bieden voor ondernemers die te maken kregen met juridische uitspraken over intern salderen of PAS-meldingen. Van der Plas: „De legalisering van PAS-melders heeft daarbij prioriteit. Dat is de glasheldere afspraak uit het hoofdlijnenakkoord. Het kabinet kiest niet voor het leegvegen van het platteland, maar voor leven, ondernemen en landbouw. Dit is het begin van een nieuwe realiteit waarin bouwers, boeren, ondernemers en burgers weer perspectief krijgen.”

Farmers Defence Force (FDF) nam in een eigen vlog eerder op vrijdag alvast een voorschot op de plannen van de ministeriele stikstofcommissie die vrijdagmiddag naar buiten zijn gekomen.

„Het gaat niet meevallen”, stelt varkenshouder en FDF-voorman Mark van den Oever uit Sint Hubert (NB). „Het gaat om forse reducties, zeker bij Natura 2000-gebieden in de buurt."

Van den Oever houdt, nu de plannen middels brieven nog niet naar de Tweede Kamer zijn gestuurd, ook hoop. „We hopen dat er ook nog wat goed nieuws in de brieven staat. We gaan daarom niet meteen reageren, maar eerst de brieven grondig analyseren. Er zitten nogal wat haken en ogen aan, na het weekeinde komen wij met een uitgebreide analyse.”

Teleurgesteld

Toch heeft de FDF-leider een boodschap voor zijn achterban: „Zet je vast schrap. We hebben daar in Den Haag onze zorgen geuit. De koers is nog lang niet genoeg pro-boer. Tot nu toe zien wij het als een voortzetting van het Kabinet Rutte-beleid en daar zijn we zwaar teleurgesteld in.”