Opinie: Lichtpuntjes in het donker

In de periode daarvoor ging het vooral beleidsmatig slecht voor de schapenhouderij. Het gesprek met het ministerie over de graasdierpremie leidde tot de uitkering voor Zeldzame huisdierrassen. Daar vielen maar een paar kleine schapenrassen onder. De rest van de schapenhouderij zag een deel van het inkomen wegvallen, ondanks dat ze op ongesubsidieerde grond aan het werk waren. Vervolgens werd er via het GLB er nog een schepje bovenop gedaan: schapenhouders kunnen bij normale bedrijfsvoering geen goud bereiken.

Blauwtong (hierna BTV) doet voor veel schapenhouders de deur dicht. Je ziet nu ook het aantal schapen in Nederland fors dalen. In april 2024 waren er met 732.000 schapen ongeveer 160.000 minder dieren in Nederland dan in 2020 (bron: CBS) en toen moest de tweede golf van BTV nog komen. De cijfers van het CBS zullen voor december 2024 een nog dramatischer beeld laten zien.

Lichtpuntjes geven hoop

Er zijn verschillende lichtpuntjes te zien die hoop geven.

In het dossier ‘wolf’ is het inmiddels wel duidelijk dat er iets moet gebeuren en dat we zo niet door kunnen gaan. Was ik zeven jaar geleden voor de komst van de eerste wolf een roepende in de woestijn, nu zie je dat gedeputeerden van vijf provincies weigeren om een handtekening te zetten onder een wolvenplan dat de schapenhouderij niet zal helpen. Het ontbreekt aan perspectief en doelsturing voor de schapenhouderij in dat plan. Dat hebben we als sector natuurlijk bij het schrijven ervan ingebracht, maar helaas mocht dat niet baten. Nu wordt gezien dat dit plan ons niet gaat helpen. Er komt een uitvoeringsagenda van de staatssecretaris en hopelijk gaat die wel perspectief geven voor de schapenhouderij.

Wat ook helpt is dat eindelijk de internationale bescherming voor de wolf is afgeschaald. In probleemsituaties kan er nu worden opgetreden. Dat is voor de wolf en voor iedereen die er mee te maken heeft de stok achter de deur. En misschien geeft dat ook voldoende structuur om nu eindelijk eens gezamenlijk aan tafel te gaan zitten met de deskundigen, in plaats van tegenover elkaar. Hoe gaan we zorgen dat we op die plekken waar het kan, we een beheersbaar aantal wolven hebben in Nederland?

Vaccineren laat licht schijnen aan einde van de tunnel

In het dossier ‘BTV’ kan ik ook eindelijk een piepklein lichtpuntje zien. Het dossier draait om vaccinatie van alle dieren die ziek kunnen worden én alle dieren die het virus bij zich kunnen dragen zonder er ernstig ziek van te worden. Die laatste categorie is het melkvee en het rundvee. Er lopen onderzoeken naar het effect van BTV en de vaccinaties. Die resultaten komen in het voorjaar. Echter, afgelopen week zag ik voor het eerst bij de bestuurlijke collega’s begrip ontstaan dat dit misschien te laat zou kunnen zijn en dat men eerder met een oplossing voor de vaccinatiekosten moet komen als extra stimulans om te gaan vaccineren.

Binnen het nieuwe contract van het Diergezondheidsfonds kan worden geregeld dat het vaccin gratis ter beschikking wordt gesteld. We krijgen die rekening dan later, maar het is een extra stimulans om toch te gaan vaccineren. Vaccineren is de enige manier om uit deze donkere tunnel te komen.

Van Pacht naar Partner

Tijdens de onderhandelingen over het landbouwakkoord hadden wij met alle partners overeenstemming over aanpassing van de huidige praktijk van aanbesteden. Nu zijn er korte contracten die het niet mogelijk maken om in de locatie te investeren. Vooral in het kader van wolfwerend werken en de ontwikkeling van biodiversiteit is de duur van een contract van belang om investeringen rendabel te maken. Bij de onderhandelingen waren we het erover eens dat de pachter (zeker van natuurgrond, zeedijken en waterwerken) meer moest worden gezien als een partner ter ontwikkeling en bescherming van het terrein. Dat zagen we enkele weken terugkomen in een brief van de minister: het begin is er.

Plan van aanpak crises

Wij hebben als schapenhouderij bij de minister een plan van aanpak ingediend om uit deze crisis te komen. Natuurlijk vragen we van de minister dat zij een verzoek zal doen voor het Europese crisisfonds om schapenhouders tegemoet te komen. De resultaten van de onderzoeken die zo’n verzoek moeten ondersteunen, worden binnenkort verwacht.

Het grootste lichtpunt: Kringlooplabel

Tot slot verwachten we veel van het Kringlooplabel. De eerste labels zijn uitgereikt. De schapenhouders laten zien hoe ze gericht met de focus op de kringloop werken. Dit label zal ook invloed hebben op GLB en pachtcontracten. Het lijkt erop alsof we ons aan onze eigen haren (wol) uit het moeras trekken. Voor meer info zie onder deze link.

Saskia Duives-Cahuzak,
Voorzitter Ketenorganisatie Schapenhouderij (KOS).