HHNK: Onderzoek Deltares leidt niet tot herkomst dinoterb

Volgens onderzoeksbureau Deltares zijn er geen aanwijzingen gevonden dat het middel nog in gebruik is. Ook blijken volgens haar uit de data-analyse geen duidelijke fouten in de data, meldt HHNK. ‘Dat concludeert het onafhankelijke kennisinstituut op basis van grondig onderzoek naar mogelijke verklaringen en bronnen voor de stof, dat het instituut deed. Deltares beveelt aan om nog drie mogelijkheden te onderzoeken: onderzoeken of uit het verleden mogelijk opgeslagen dinoterb in de waterbodem door beroering vrijkomt, steekproeven nemen of dinoterb uit mogelijk industrieel of menselijk gebruik instroomt in de rioolwaterzuivering, en een extra analyse zodra dinoterb in reguliere metingen wordt aangetroffen, om mogelijke variaties in toekomstige metingen uit te sluiten.’

Aanleiding voor dit onderzoek was dat uit metingen van HHNK is gebleken dat op diverse plaatsen de sinds 1998 verboden stof dinoterb in het oppervlaktewater is aangetroffen.

Niet aannemelijk

Agrficacts stelde in een publicatie van afgelopen dinsdag al de nodige vraagtekens bij de diverse metingen van HHNK. ‘Natura 2000-gebied het Zwanenwater was dit voorjaar volop in het nieuws. Het is een van de locaties waar vreemde bestrijdingsmiddelen zijn aangetroffen. Met name in 2022 werden in het Zwanenwater tientallen middelen gevonden, allemaal op dezelfde dag en allemaal in dezelfde concentratie. Is hier sprake van toeval of van een laboratoriumfout?’

Stichting Agrifacts

Volgens Agrifacts is het niet aannemelijk dat de hoge concentraties bestrijdingsmiddel (recent) vanuit de aangrenzende bollenstreek zijn aangevoerd. ‘Het Zwanenwater ligt in de hoger gelegen duinen. De afwateringssloot watert af op lager gelegen delen van het natuurgebied. De aangrenzende bollenstreek watert dus niet af op het Zwanenwater. Dan is er nog de zeewind, die meestal landinwaarts blaast: eerst over het Zwanenwater, daarna over de bollenstreek. Oostenwind komt zelden voor.’

Vreemde metingen

Agrifacts stelt verder dat er daarnaast metingen uit het registratiesysteem Waterproef, het laboratorium van HHNK, zijn verdwenen. ‘De eerste ‘poetsbeurt’ vond plaats nadat onderzoekers van de Bestrijdingsmiddelenatlas zich meldden. Dat was medio 2023, zo blijkt uit documenten die middels een Woo-verzoek openbaar zijn gemaakt. De onderzoekers hadden bij hun controles over het jaar 2022 bijna honderd afwijkende metingen aangetroffen. Op de attentielijst staan onder meer de plotseling overal oppoppende hoge concentraties dinoterb. Ook staan er 42 metingen op in het Zwanenwater.’

66 uitslagen gewist

Er werden volgens Agrifacts voor locatie Zwanenwater in totaal 66 meetuitslagen uit 2022 gewist. ‘Dat gebeurde waarschijnlijk in het najaar van 2023, anderhalf jaar na de metingen. Tot die tijd waren de meetuitslagen opvraagbaar en dit verklaart waarom de foute metingen zijn terug te vinden in de Landelijke Enquête Waterkwaliteit. Opvallend is dat de dinoterb-metingen niet werden gewist. Mogelijk omdat deze reeds waren opgemerkt door actiegroep MOB.’

‘Alle metingen kloppen’

Agrifacts vindt het opvallend dat zowel laboratorium Waterproef als het bestuur van Hollands Noorderkwartier blijven volharden in hun uitspraak dat de metingen kloppen. ‘Het laboratorium heeft registratiesysteem Aquadesk weliswaar geruisloos opgeschoond en ontdaan van tientallen foute meetwaarden. Echter, Waterproef is vergeten de meetbestanden die toen al in gebruik waren voor de officiële beleidsrapportages van de Europese Commissie en Nederland terug te roepen. Daarin staan de geschrapte foutieve metingen nog altijd als werkelijke vondsten vermeld. Tot op de dag van vandaag. Waarom blijven het waterschapsbestuur en Waterproef naar buiten toe communiceren dat de metingen kloppen en gevalideerd zijn?’

Fout hersteld

Hoogheemraad Jos Beemsterboer (BBB) meldt in een reactie dat HHNK in maart 2024 Wateproef heeft gevraagd om de data te valideren. 'Dat is ook gebeurd en daarmee vertrouwen wij op de data van Waterproef. Medio 2023 is geconstateerd dat er een fout in de rapportage zat van 7 februari 2022. Deze fout is hersteld met een formele herrapportage. Op basis hiervan is de fout hersteld in Aquadesk. Deltares heeft zich in haar onderzoek gebaseerd op deze gegevens. De landelijke rapportage in het Informatiehuis Water kan helaas niet achteraf gecorrigeerd worden.'

Metingen onderzocht

Beemsterboer zegt dat HHNK naast een bronnenonderzoek ook de metingen laat onderzoeken, ‘In het dinoterb bronnenonderzoek van Detlares wordt ook gekeken naar de meetgevens van dinoterb. Ook is het data science team van HHNK gevraagd een nadere analyse op de meetgegevens te doen. Als hieruit blijkt dat er zorg is over de data-integriteit, dan zal hier een extern onderzoek op volgen.’

Ten onrechte

In maart stelden belangenbehartiger KAVB en CDA Noord-Holland al dat bollentelers ten onrechte werden beschuldigd van de verontreiniging met dinoterb op meerdere plekken in Noord-Holland.